Typ narcyza szturmem zdobywa stanowiska w firmach na cał‚ym ś›wiecie, w tym także w Polsce.
Menedżera-narcyza możesz poznać po tym, że najważniejszy jest dla niego „sukces”, we własnym mniemaniu nigdy nie popełnia błędu i nie dopuszcza nawet myśli, że coś może robić‡ źle.
– Mój szef w poprzedniej firmie zawsze wiedział‚ wszystko lepiej – tak wspomina pracę™ z narcyzem proszą…cy o anonimowość kontroler finansowy w polskim oddziale amerykań„skiego koncernu. – Analizy finansowe służył‚y mu tylko do tego, aby potwierdzić‡ jego domysły. Jeśli było inaczej, negował‚ ich wartość. Także ekspertyzy prawników miał‚y jedynie uzasadniać jego opinie. Jeśli tak się nie dział‚o, brał‚ odpowiednie ksią…żki prawnicze i szukał‚ w nich na siłę™ potwierdzenia swoich racji.

Epidemia biznesu XX wieku

Jeżeli uda ci się, mimo wszystko, w ostatniej chwili uratować firmę™ przed poważną… wpadką…, a przy okazji szefa od popełnienia błę™du, nie licz na jego wdzię™czność. „Dzię™kuję™” nie figuruje w jego słowniku. Jeśli już zdobę™dzie się na pochwałę™, to nie dlatego, że docenia twoje zaangażowanie, pomysłowość czy czujność, ale dlatego, że gdzieś› wyczytał‚, iż podwładnym potrzebna jest tego typu gratyfikacja, by lepiej pracowali. Jednak sam nie bę™dzie do koń„ca przekonany, czy tak jest naprawdę™. W koń„cu – nagrodą… jest sama możliwość codziennego obcowania z nim…
Co więcej, szef-narcyz nie wierzy, że wszyscy ludzie mają takie same prawa. Przeciwnie, tylko on może posiadać jakiekolwiek przywileje. Narcystyczne osobowości zawsze bowiem muszą… mieć‡ to, co najlepsze. Dlaczego?
– Bo to pokazuje, że oni są… najlepsi, podczas gdy w głę™bi duszy czują… się niedowartościowani, mają problem z niską… samooceną… – wyjaśnia Leszek Mellibruda, psycholog biznesu. – Często te trofea oznaczają… w przenoś›ni rozszerzenie własnego wizerunku na wizerunek rzeczy, czyli zewnę™trznych przejawów statusu i prestiżu.
W wydanej w 1979 r. bestsellerowej ksią…żce „The Culture of Narcissism” Christopher Lasch, nieżyjący już amerykań„ski socjolog kultury, opierając się na raportach klinicznych stwierdził‚, że w koń„cu XX w. najpowszechniejszymi zaburzeniami osobowości są… zaburzenia narcystyczne. Zdaniem amerykań„skiego socjologa, narcyzm stał się chorobą… społ‚eczną…, a w ś›wiecie polityki i biznesu – wręcz epidemią….
– O tym, jak groźną…, ś›wiadczyć‡ może to, że w USA okoł‚o 35 proc. decyzji menedżerskich jest obcią…żonych błę™dami wynikającymi z narcystycznego sposobu zarzą…dzania – mówi Leszek Mellibruda. – Chociaż na krótką… metę determinacja narcyzów, by mieć‡ prestiż i sukces, może przysporzyć‡ firmom sporo dochodów, to w dł‚uższej perspektywie jest źródł‚em poważnych strat, szacowanych na kilkaset milionów dolarów rocznie.
Mit o Narcyzie pochodzi ze starożytnej Grecji. Pię™kny myśliwy o tym imieniu odrzucał‚ uczucia wszystkich dziewczą…t. Aby ukarać jego pychę™, bogini Nemezis sprawił‚a, że zakochał‚ się we własnym odbiciu, które zobaczył‚ w wodzie. Godzinami się w nie wpatrywał‚ i wreszcie umarł‚ z tęsknoty.

Muszą… być‡ podziwiani

Współ‚czesny narcyz nie może żyć‡ bez poczucia, że to na nim koncentruje się stale uwaga otoczenia. Inni są… owym lustrem, w którym menedżer szuka swego odbicia. Najlepiej, by ciągle utwierdzał‚ się, jaki jest wspaniały i potrzebny. Jeśli w czyichś› oczach ujrzy dezaprobatę™, zorientuje się, że ktoś ma inne zdanie niż on i głośno o tym mówi, zemś›ci się™. Chociaż często stosuje różnego typu manipulacje, sam również łatwo im ulega. Nic dziwnego: lubi po prostu lizusów, jest ł‚asy na komplementy i wierzy, że są… prawdziwe. Zwłaszcza otaczający go „szmerek”, że jest super i wszystko dokoł‚a świetnie idzie, dostarcza mu wiele samozadowolenia. Narcystyczni menedżerowie nie są… przy tym kompletnie bezkrytyczni czy mało podejrzliwi. Ale mają nienaturalną… potrzebę odczuwania cudzego podziwu.
– Moja szefowa w poprzednim miejscu pracy otaczał‚a się pię™cioosobowym „dworem”, który stale utwierdzał‚ ją… w przekonaniu, jakim to jest ś›wietnym menedżerem – wspomina jeden z dyrektorów w polskiej filii mię™dzynarodowego koncernu IT, który również prosi o zachowanie anonimowości.
Wedł‚ug niego, narcystyczna osobowość menedżera powoduje często niebezpieczne zjawisko: lekceważenie, nieprzestrzeganie czy wręcz beztroskie ł‚amanie firmowych procedur.
– Szefowa ł‚amał‚a też zasady, które wcześ›niej sama ustanowił‚a – dodaje.
Narcyz uważa bowiem, że wszystko, co akurat teraz robi jest najbardziej wartościowe i, choć zakrawa to na paradoks, odnosi się lekceważą…co nawet do tego, co wcześ›niej sam postanowił‚. To często powoduje pewną dezorganizację™ w ś›wiadomości wielu współpracowników, zwłaszcza tych najbliższych. Inni menedżerowie są… z tego powodu sfrustrowani i wściekli. Nic dziwnego: w takich warunkach trudno czasem być‡ skutecznym menedżerem na swoim odcinku. W dodatku, jeś›li się nie chce wejść w paskudny konflikt z szefem, lepiej mu się nie skarżyć‡. Ponieważ ten ostatni jest niekonsekwentny i chimeryczny, jego postawa i osobowość może prowadzić‡ do wypaczenia struktury organizacji. Mało tego. Narcyz tworzy w sposób świadomy politykę™ wobec klienta, produktu czy usługi. Szkoda tylko, że ta polityka tkwi wewną…trz niego i z niego w sposób niespójny wypł‚ywa. W efekcie, na oł‚tarzu jego pychy może polec strategia firmy.
Wokół‚ szefa-narcyza tworzy się ponadto niebezpieczna „paję™czyna iluzji”, w którą… z czasem wszyscy wpadają. Im bliżej narcyza znajduje się współpracownik, tym bardziej wierzy w nieprawdę™, którą… sam często, na użytek sytuacji, tworzy.
Nie ma co liczyć‡ na to, że np. narcystyczny prezes nie rozwinie swoich metod działania w nowym miejscu pracy, w którym ma do czynienia z niezepsutym, ostrym zespoł‚em. Specjaliś›ci od zarzą…dzania twierdzą…, że już po sześciu miesią…cach potrafi „żyć‡ we mgle”, czyli własnym ś›wiecie nieprzepuszczającym sygnałów z zewnątrz.
Często jest bardzo inteligentny, więc również przewaga intelektualna powoduje, że współpracownicy, w tym członkowie zarządu, mu ulegają…. Jego siła polega też na tym, że inni się go… boją…. Chimeryczny w biznesowych decyzjach (może dlatego, że tak naprawdą niepewny własnej wartości?), potrafi być‡ nadzwyczaj konsekwentny w niszczeniu ludzi.
– Na podjęcie jakiejkolwiek decyzji trzeba było czekać dwa, trzy dni
– mówi dyrektor z firmy IT. – A kiedy z konieczności ktoś podejmował ją… sam, dostawał‚ pierwsze ostrzeżenie, taką… „żół‚tą… kartkę™”. Drugiego nie było.