Awans kolegi na przełożonego jest trudny do zaakceptowania, bo ludzie przyzwyczajają… się do pewnego typu relacji, np., że są… kumplami i że dla przełożonych stanowią grupę. Nagle to wszystko ma się zmienić‡.

Bolesna zmiana

W polskiej fabryce koncernu Heinz kilka lat temu zbadano system wartości firmowych. Dla ankietujących zaskakujące okazało się odkrycie, że – inaczej niż w innych krajach – jedną z najbardziej poważanych wartości w firmie okazało się koleżeństwo. Wywiady pogłębione ukazał‚y jednak, że w Polsce wartość ta posiada specyficzne znaczenie: opiera się na wię™kszej lojalności wobec grupy niż firmy i zakłada podział‚ „my-oni”. Oni to firma, menedżerowie, którzy myślą… w kategoriach wyników biznesowych. My zaś jesteśmy „fajni”, tworzymy „zgraną… paczkę™”. W tej sytuacji awans kolegi może być‡ odczuwany nawet jak zdrada.
Naturalną reakcją na zmianę™ roli kolegi pracującego na równorzę™dnym stanowisku na szefa jest próba przedł‚użenia poprzedniej relacji. Kiedy dawny kolega zaczyna egzekwować wykonywanie zadań„ czy wydawać polecenia, najbardziej zbuntowani komentują… to sł‚owami „palma mu odbiłła”. Oczywiś›cie nie pomaga to ani nowemu szefowi, ani nie jest w stanie przywrócić starej relacji.
– W podobnej sytuacji najważniejsze jest uwierzyć‡ i zaakceptować, że teraz rzeczywiś›cie jest on moim szefem – podpowiada Robert Reinfuss, konsultant House of Skills. – Że ma już w stosunku do mnie inne oczekiwani i inne obowią…zki. Dopóki to się nie dokona, istnieje duże zagrożenie, że któryś› z nas bę™dzie musiał‚ odejść z firmy.

Oswajanie nowej sytuacji

Zamiast przedłużać sztucznie relację koleżeńską Piotr Sierociń„ski, dyrektor generalny HRK Partners SA, radzi jak najszybsze wejs›cie w rolę™ podwładny przełożony, a konkretnie:

• nieokazywanie przy innych, że się szczególnie kumplujemy;
• szacunek i powagę w sytuacjach służbowych z udziałem osób trzecich;
• jeś›li trzeba, przekazanie jasnej informacji zwrotnej w cztery oczy, bez obecności postronnych osób;
• dą…żenie do relacji partnerskiej, ale z pozycji podwładnego.

Jak powinno wyglądać takie partnerstwo pokazuje np. jedna ze scen filmu pt. „Czterej pancerni i pies”, w której Grigorij mówi do Janka: „To moje zdanie, ale ty tu komandir – decyduj”.
Zdaniem Roberta Reinfussa pomocne może się okazać przygotowanie sobie na kartce spisu oczekiwań„ wobec nowego szefa. Wypisanie takiej „listy postulatów” łagodząco wpł‚ywa na emocje.
– W ten sposób przedefiniowuję rolę™ w jakiej jestem i wyznaczam sobie plan relacji na długi czas – tłumaczy Robert Reinfuss. – Należy przy tym uważać, żeby nie był‚y to oczekiwania roszczeniowe, zebrane na zasadzie: „Skoro został‚eś› szefem, to się wykaż i spełnij moje życzenia”. Może to prowadzić‡ do wojny, w której wszyscy bę™dą przegrani.

Problemy z zazdrością

Czasami jednak nie chodzi wcale o kontynuowanie koleżeń„stwa, lecz o poczucie krzywdy. Padają… wówczas pytania: „Dlaczego to on ma być‡ szefem, a nie ja? Przecież jestem lepszy. Przecież jestem tu dłużej. Przecież to moja kolej.”
– W mojej karierze tylko raz spotkałem się po awansie z taką… silną zawiścią… osoby pominiętej, że w jawny sposób sabotowała moje kierownictwo – mówi Piotr Fic, obecnie dyrektor generalny i prezes zarządu Martela Polska. – Prawdopodobnie zaważył‚y na niej cechy osobowości utrudniajace temu menedżerowi dostosowanie się do nowej sytuacji. Ostatecznie osoba ta odeszł‚a z firmy.
Szczególnie łatwo ulec trudnym emocjom, gdy wyżsi przełożeni nie podają… merytorycznych uzasadnień„ czyjejś› promocji, a własna kandydatura wydaje się osobie pominiętej w awansie wręcz idealna na to stanowisko.
– Z moich doświadczeń wynika, że najczęściej promowani są… ludzie ambitni, dobrze pracujący i starają…cy się pokazać na co dzień, że chcą promocji, a to z kolei może być‡ odbierane przez zespół jako podlizywanie się, karierowiczostwo – tłumaczy Piotr Fic. – Jeżeli awans nastąpił‚, a współpracownicy nie usłyszeli, dlaczego ta osoba jest najlepsza, to rozżaleni mogą… tworzyć‡ sojusz przeciwko nowemu szefowi. Mogą np. manifestować postawę „Radź sobie sam, skoro jesteś taki dobry”, przemilczając ważne informacje, nie zabierając głosu podczas zebrań itp.
Psychologowie przekonują, że nie ma złych uczuć, choć mogą… być‡ trudne. Takim właśnie trudnym uczuciem jest zazdrość. Ale zazdrość można przeżyć‡ również pozytywnie. Pojawiając się w pewnych sytuacjach, zmusza do wartościowej autorefleksji, dlaczego zależało jej na tym awansie i co możemy w sobie rozwinąć‡, aby zrealizować własne marzenia.

Najwyższy czas, by odejść

Czasami jednak rzeczywiś›cie o stanowisko konkuruje dwóch równorzę™dnych kandydatów i awans kolegi może wydawać się nieuzasadniony.
Ale nawet kiedy firma nie chce się pozbywać zdolnego menedżera, awans kolegi bę™dzie silnym katalizatorem decyzji o odejś›ciu. Szczególnie trudno zostać w firmie, gdy wszyscy wokół znali jego aspiracje.
– Oczywiś›cie pracodawca może próbować takiego pracownika zatrzymać – tłumaczy Piotr Fic. – Powinien jednak pokazać mu perspektywę, która bę™dzie i wiarygodna, i atrakcyjna. I oczywiś›cie pozwoli mu zachować poczucie godności.